สมุทรสงครามเมืองเล็กๆ ที่มีแม่น้ำแม่กลองไหลผ่านมาบรรจบกับปากอ่าวก.ไก่ ก่อให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ด้านอาหารที่มาจากท้องทะเล ปลาทู อาหารทะเลที่คนสมุทรสงคราม ใส่ใจในการคัดเลือกและแปรรูปจนมาถึงแม่ครัวที่ใส่ใจ และใช้ความรักในการปรุงจนเกิดเป็นอาหารชั้นเลิศทรงคุณค่ามากมายทั้งหมดนี้ ชาวสมุทรสงครามทราบดี
ในโอกาสที่จังหวัดสมุทรสงครามจะเปิดเมือง สิ่งดีๆเหล่านี้จึงควรถูกนำมาเสนอ เพื่อต้อนรับผู้มาเยือนจังหวัดสมุทรสงคราม ร่วมกับหอการค้าจังหวัดสมุทรสงคราม จึงได้จัดเทศกาลกินปลาทูครั้งที่ 24 ขึ้น โดยใช้ชื่อตอนว่า “จานนี้มีรัก” ในระหว่างวันที่ 9-18 ธันวาคม 2565 เพื่อเป็นการนำเสนออาหารคาว หวานจากปลาทูให้กับผู้มาเที่ยวชม โดยครั้งนี้จะนำเสนออาหารแบบทูโทน คือ 2 แนว แนวแรกคืออาหารคลาสสิคแบบดั้งเดิม ส่วนแนวที่ 2 คืออาหารแนวฟิวชั่น เป็นการนำเสนออาหารจาก create ของเหล่าเชฟชุมชน พี่เอาปลาทูมาปรุงแต่งในแนวทันสมัย ก่อให้เกิดอาหารที่ไม่เคยมีมาก่อนเพื่อตอบสนองต่อรสนิยมของคนรุ่นใหม่ที่ชอบอาหารแปลกและอร่อย แต่ทางนี้ขอให้ทุกท่านมั่นใจได้ว่า ทุกจานของอาหารที่ท่านจะได้ลิ้มลองในงานนี้ ผู้จัดและแม่ครัวได้ใส่ความตั้งใจและความรักลงไปในอาหารทุกจานทุกเมนู เราเชื่อว่าเมื่อทุกท่านได้มาเที่ยวชมงานนี้จะได้ลิ้มรสอาหาร คาว หวาน ที่หลากหลายในงานครั้งนี้และได้รับชมการนำเสนอเรื่องราวของชาวบ้านเมืองเราที่นำมาใส่ในงานแล้วท่านจะประทับใจ และรักสมุทรสงครามเมืองเล็กๆ ที่มีเสน่ห์เมืองนี้แน่นอน
เมื่อปลาทูคลาสสิคปะทะปลาทูฟิวชั่น
“อาหารก็เหมือนสิ่งมีชีวิตดังนั้นจึงต้องเต็มไปด้วยพลังและความคิดสร้างสรรค์ซึ่งปรับเปลี่ยนไปตามการสมัย” ดร.ยุทธศักดิ์ สุภสร ผู้อำนวยการสถาบันอาหาร (National Food Institute) กล่าว
ปลาทูคลาสสิค : เป็นเมนูปลาทูดั้งเดิมที่เรานำเสนอมาทุกปีคือการนำเอาวัตถุดิบที่มีคุณค่าชั้นเลิศคือปลาทูมาปรุงกับเครื่องปรุงของไทยที่มีคุณลักษณะที่เฉพาะตัวเช่น กะทิ พริก ขิง ข่าตะไคร้ ใบมะกรูด ฯลฯ ด้วยกรรมวิธีของแม่ครัวโบราณก่อให้เกิดอาหารหลากหลายเมนูที่เลิศรสทรงคุณค่าทางโภชนาเช่น ปลาทูต้มมะดัน ปลาทูตาเตี๊ยะ ปลาทูฉู่ฉี่ ทอดมันปลาทู ปลาทูต้มหวาน ตับปลาทูผัดขิง ฯลฯ
ปลาทูฟิวชั่น : เป็นเมนูปลาทูที่เรานำเสนอขึ้นมาในครั้งนี้ด้วยนะเอาแนวคิดที่ว่าอาหารฟิวชั่น (Fusion food) คือการนำวัตถุดิบของอาหารมากกว่า 2 วัฒนธรรมขึ้นไปมารวมกัน และเกิดเป็นอาหารรูปแบบใหม่ในโลกยุคนี้ มีการเข้าถึงและติดต่อสื่อสารกันได้มากขึ้นกว่าเดิมสิ่งที่ตามมาคือ การแพร่กระจายของวัฒนธรรม (Cultural Diffusion) ซึ่งวัฒนธรรมเรื่องอาหาร ก็เป็นส่วนหนึ่งที่กระจายและแลกเปลี่ยนไปทั่วโลกเช่นเดียวกัน นั่นทำให้เกิดการชนกันของวัฒนธรรมการกินหรือที่เรียกว่าการฟิวชั่น อาหารที่ผสมผสานจากหลากหลายวัฒนธรรมเหล่านี้ยังเป็นสิ่งที่สอดรับกับคนยุคใหม่ที่มีวิถีชีวิตเปลี่ยนแปลงไปและเพื่อให้เกิดวัฒนธรรมการกินที่ไม่จำเจและสนุกสนาน แต่ยังคงอัตลักษณ์ของวัตถุดิบหลักคือ ปลาทู”
รูปแบบการจัดงานแบ่งเป็น 4 โซน
1. โซนร้านอาหารปลาทู
- ร้านปลาทูคลาสสิค
ประกอบไปด้วยเมนูสุขภาพที่ปรุงจากปลาทูที่ขึ้นชื่อจากอ่าวก.ไก่ ซึ่งจะนำท่านไปพบกับความอร่อยสุดๆจาก 50 กว่าเมนูที่ปรุงจากปลาทูชนิดที่ท่านยังไม่เคยพบจากที่ใดในโลก โดยมีร้านอาหารชื่อดังของจังหวัดสมุทรสงครามที่มาร่วมงานออกร้านดังนี้
- ร้านคุณเป่าดอนหอยหลอด
- ร้านเรือนไทยซีฟู้ด
- ร้านนกเอี้ยง
- ร้านรินทร์
- ร้านปลาทูฟิวชั่น
2 .โซนลานวิถีชุมชนแนวร่วมสมัย
ประกอบไปด้วยนิทรรศการมีชีวิต ด้านศิลปะและสาระความรู้ในร่วมสมัยโดยนำแนวคิดค้านสุขภาวะ และนำศิลปะในการดำเนินชีวิตมาเป็นแนวการดำเนินงาน
3. โซนกลางเวที
จะเป็นการผสมผสานระหว่างศิลปวัฒนธรรมอันทรงคุณค่า กับศิลปะสมัยใหม่ ประกอบไปด้วยการแสดงโขน การบรรเลงดนตรีไทย การแสดงนาฏศิลป์ของเยาวชน การประกวดร้องเพลงลูกทุ่ง การประกวดร้องเพลงลูกกรุง การประกวดดนตรีแม่กลองมิวสิคอวอร์ด การประกวด cover dance และกิจกรรมต่างๆมากมายบนเวทีกลาง
4. โซนสินค้า OTOP ของจังหวัดและคาราวานสินค้า
ประกอบไปด้วยสินค้า OTOP ของจังหวัด สินค้าเกษตรอินทรีย์ สินค้าที่ขึ้นชื่อของจังหวัดสมุทรสงคราม ของทางกลุ่มเกษตรกรปลอดสาร กลุ่มประชารัฐ กลุ่ม yec และคาราวานสินค้าหลากหลายมากมาย
ทั้งหมดนี้รวมไว้ในงานเทศกาลกินปลาทูแม่กลองครั้งที่ 24 และของดีสมุทรสงครามงานที่ท่านจะมาช้อป ชิม แชะ ได้อย่างอิ่มอร่อยและมีความสุขอย่างแน่นอน
“ปลาทู” มรดกทางวัฒนธรรมของชาติ
ปลาทูเป็นปลาที่อยู่คู่กับวิถีชีวิตของคนไทยมาตั้งแต่โบราณเห็นได้จากคำพังเพยที่มีใช้ติดมาถึงปัจจุบัน “ข้าวใหม่ปลามัน”และเป็นอาหารประจำชาติ “น้ำพริกปลาทู” หรือ”ปลาทูเข่ง” ยังถือว่าเป็นอาหารหลักของคนพื้นบ้านเนื่องจากมีรสชาติดีราคาถูกประกอบกับมีปริมาณที่มาก ทำให้มีกระจายไปยังภูมิภาคต่างๆทั่วประเทศ
ยิ่งกว่าปลาทะเลอื่นๆ จนอาจกล่าวได้ว่า”ปลาทู”เป็นตัวแทนปลาทะเลของไทยเพราะฉะนั้น”ปลาทู” จึงเป็นมรดกวัฒนธรรมของชาติ รวมทั้งเป็นความภูมิใจของชาวไทยที่ควรอนุรักษ์ดำรงไว้ไม่ให้เหลือเพียงคำพังเพย คำกล่าวอ้าง หรือมีเฉพาะในบทเรียนเท่านั้น
ทำไมปลาทูอร่อยต้อง”ปลาทูแม่กลอง”
ปลาทูเป็นปลาที่มีการอพยพย้ายถิ่นโดยไม่ถึงฤดูผสมพันธุ์ในช่วงประมาณเดือนธันวาคมถึงมกราคม ปลาทูที่อาศัยอยู่ในบริเวณอ่าวไทยตอนใน (จว.สมุทรสาครและสมุทรสงคราม) ซึ่งมีขนาดโตพร้อมที่จะสืบพันธุ์ได้ จะเริ่มอพยพไปยังแหล่งวางไข่ซึ่งทอดตัวตามยาว แนวตะวันตกของอ่าวไทยตั้งแต่ อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ จนถึงทิศตะวันออกของเกาะพะงัน เกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี และเริ่มทยอยวางขายตั้งแต่เดือนมกราคม ซึ่งลูกปลาที่เกิดขึ้นมาใหม่จะเริ่มเดินทางเข้าหาฝั่งในช่วงเดือนเมษายนถึงพฤษภาคม จบจนเดือนมิถุนายนถึงกรกฎาคม ปลาทูจะเริ่มมีขนาดโตจนเรียกว่า”ปลาทูสาว” ก็จะเริ่มเคลื่อนตัวเข้าสู่พื้นที่อ่าวไทยตอนในอีกครั้งซึ่งปลาจะอยู่ในไวโตเต็มที่และสมบูรณ์ในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคม ดังนั้นตาธงที่จับได้ในบริเวณปากอ่าวแม่กลองในช่วงนี้จึงเป็นปลาที่โตเต็มที่ เนื้อนุ่ม ละเอียด หวาน มัน อร่อยมาก
การเลือกซื้อปลาทู
ปลาทูที่อร่อยจะเป็น”ปลาทูโป๊ะ” รองลงมาคือ “ปลาทูอ้วนดำและอวนติด” และต้องเป็นปลาชนิดสั้น เพราะวิธีการจับจะปราศจากความรุนแรง ปลาจึงไม่ช้ำ ท้องไม่แตก ปลาทูเป็นสินค้าพื้นเมืองของจังหวัดสมุทรสงคราม ซึ่งมีขายทั้งปลาทูสดและปลาทูนึ่ง เป็นที่นิยมบริโภคเพราะตัวใหญ่ มีความมันและเนื้อนิ่ม ปลาทูนึ่งแม่กลองมีเอกลักษณ์ คือจัดวางเรียงในเข่งแล้วหักหัว พับงอลงมาอย่างมีศิลปะ ทำให้ปลาทูอ้วนสั้นไม่แข็งทื่อ เหมือนปลาทูนึ่งทั่วไป จนมีคำกล่าวที่ว่า ปลาทูนึ่งแม่กลองต้อง “หน้างอ คอพับ”
คุณค่าของปลาทู
ในเนื้อปลาทูมีส่วนประกอบของกรดอะมิโนที่จำเป็นต่อร่างกายสูงโดยเฉพาะไลซีน ณัฐรีโอนีน ซึ่งจำเป็นต่อการเจริญเติบโตในวัยเด็กนอกจากนี้ในเนื้อปลายังมีกรดไลโนเลอิก ซึ่งเป็นตัวควบคุมระดับคอเลสเตอรอล และไตรกลีเซอไรด์ในกระแสเลือด และที่สำคัญคือกรดโดโคซาเฮ็กชิโนอิค (D.H.A.) ในสมองเด็กได้รับมาตั้งแต่แรกเกิด ส่วนอีกครึ่งหนึ่งจะได้รับมาเมื่ออายุขวบปีแรก นอกจากนี้ผู้ที่รับประทานเนื้อปลายังได้รับ วิตามินบี 1 บี2 ไนอะซีน และเกลือแร่ ซึ่งได้แก่ แคลเซียมฟอส ฟอรัส รวมทั้งธาตุเหล็ก และไอโอดีนด้วยนอกจากนั้นเนื้อปลายังมีกาก หรือเส้นใย(fiber) น้อยทำให้ย่อยได้ง่ายเหมาะสำหรับทารกและเด็กหรือแม้แต่ผู้ใหญ่ที่มีระบบย่อยอาหารที่ผิดปกติมาก “ดังนั้นถ้าสามารถเลือกได้ควรเลือกรับประทานปลาทูให้มากกันเถอะ
คุณสมรุจี สุขสม ผู้แทนจากสำนักงานเครือข่ายองค์งดเหล้า (สคล.) เรื่องความอร่อยไม่ต้องพูดถึงถ้าปลาทูอร่อยต้องปลาทูที่นี่ แต่ประเด็นที่ทำได้ดีมากนอกจากจะเป็นการจัดงานที่มีความปลอดภัยให้กับนักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างประเทศโดยเป็นการจัดงานปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะเราให้ความสำคัญของความปลอดภัยของนักท่องเที่ยวที่เข้ามาเที่ยวงานในบ้านและกลับบ้านอย่างปลอดภัยมีแต่ความประทับใจและบอกต่อให้มาเที่ยวที่นี่อีก ยังมีอีกหนึ่งอย่างที่ทำได้ดีมากคือการมีกิจกรรมสร้างสรรค์สำหรับเด็กเยาวชนคนรุ่นใหม่งาน creative ต่างๆที่อยู่ในบริเวณการจัดงาน เปิดพื้นที่ดีๆ ให้กับเด็กๆ ได้มาแสดงความสามารถของตัวเองในแบบที่ชอบและเลือกที่ใช่ อาทิ การประกวดวงดนตรีฟันน้ำนมเด็กสมุทรสงคราม หรือการจัดพื้นที่ในส่วนที่เป็นเรื่องราว ภาพวาดภาพ เก่าเล่าเรื่องการบ่งบอกไลฟ์สไตล์ของคนที่นี่ว่าเมืองนี้มีความสุขอย่างไร ซึ่งอันนี้เป็นข้อดีของที่นี่ เพราะอย่างดิฉันเป็นงานกาชาดหรืองานของดีประจำจังหวัดมาหลายจังหวัดส่วนใหญ่ก็เป็นแบบคาราวานสินค้ามาขายของ แล้วก็ส่วนใหญ่เป็นคนข้างนอกไม่ใช่คนในที่มาตักตวงรายได้ไป คนที่จังหวัดมักจะไม่มี รายได้ที่เกิดจากงานใหญ่ๆ ในจังหวัดตัวเอง อย่างเช่นงานกาชาดแบบนี้ แต่ที่นี่ไม่ใช่แบบนั้น ที่นี่ทำให้คนในจังหวัดมีรายได้ กระจายรายได้อย่างทั่วถึง นับว่าเป็นความโชคดีของคนจังหวัดนี้ที่มีผู้นำดีๆทุกๆด้าน ซึ่ง สสส. ก็ดีใจที่ได้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่กับงานดีๆ ถือว่าที่นี่เป็นต้นแบบการจัดงานที่มีแต่สิ่งสร้างสรรค์ระดับประเทศหลายจังหวัดควรมาศึกษาดูงานของคนที่นี่มาเรียนรู้การจัดงานที่มีคุณค่ามีความหมายบอกไลฟ์สไตลของเมืองตัวเอง
ปลาทูแม่กลองอร่อยและดีต่อสุขภาพอีกทั้งทำทำอาหารได้หลากหลายกว่าที่คิด
ปลาทูแม่กลองเป็นอาหารจานโปรดของทางชนชั้นสูงและสามัญชนทั่วไปนอกจากราคาจะถูกแล้วยังอร่อยถูกปากคนไทย
ถ้าต้องการกินปลาทูที่อร่อยและหลากหลายให้มาเที่ยว”งานเทศกาลกินปลาทู ที่แม่กลอง (สมุทรสงคราม)” ซึ่งจะจัดขึ้นเราเดือนธันวาคมของทุกปี
